Tweet

Türkiye’de 6.7 milyon kişi kayıtdışı istihdam ediliyor. Kayıtdışılık nedeniyle ortaya çıkan sosyal güvenlik primi ve vergi kaybı yıllık 30 milyar liraya çıkıyor. Bu açığı, vergi mükellefleri karşılıyor. Kayıtdışı istihdam nedeniyle devlet, yıllık 30 milyar lira sosyal güvenlik primi ve vergi kaybına uğruyor. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) Ekim ayı istihdam verilerine göre, esas işlerinden dolayı herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşuna kayıtlı olmayan yaklaşık 10.1 milyon kişi bulunuyor. Bu kişilerin 3.7 milyonu ücretli veya yevmiyelilerden, 3 milyonu kendi hesabına çalışanlardan, 256 bini işverenlerden, 3.2 milyonu ücretsiz aile işçilerinden oluşuyor. Kayıtdışı çalışanlar ücretli veya yevmiyeliler ile kendi hesabına çalışanlardan oluşuyor. Toplam 6.7 milyon kişiye denk düşen kayıtdışı çalışanlar, istihdamın da yüzde 39.7’sini oluşturuyor.

ASGARİ ÜCRET HESABI

Türkiye’de kayıtdışı istihdam, sosyal güvenlik sistemine ve ülke ekonomisine önemli bir maliyet ge-tiriyor. Asgari ücret temel alınarak yapılacak bir hesaplama, kayıtdışı istihdam nedeniyle oluşan sosyal güvenlik prim ve vergi kaybının boyutunu ortaya koyuyor. Kayıtdışı çalışan 6.7 milyon kişinin, asgari ücret tutarı üzerinden kayıtlı duruma getirilmesi durumunda, toplamda 30 milyar liralık prim ve vergi kaybının önüne geçileceği hesaplanıyor. Brüt 978,60 liralık son asgari ücret rakamına göre, ücretli ve yevmiyelilerin kayıtdışılığı nedeniyle devletin yıllık kaybı işçi-işvereri SGK primi olarak 12.4 milyar, işçi gelir ve damga vergisi olarak 2.6 milyar, işçi-işveren işsizlik sigortası olarak 1.3 milyar lirayı buluyor. Kendi hesabına çalışan ama kayıtdışı olanlarda ise sosyal güvenlik primi kaybı 11.8 milyar liraya karşılık,geliyor. Bu kişilerin, en azından asgari ücretli kadar vergi ödeyecekleri varsayıldığında bu tutar 13.7 milyar liraya ulaşıyor. Öte yandan, sosyal güvenlik kapsamında olmayan 10.1 milyon kişinin 5.4 milyonu tarım kesiminde, 4.8 milyonu tarım dışı sektörlerde istihdam ediliyor. Kayıtdışı istihdamın yaklaşık yüzde 60’ı erkeklerden, yüzde 40’ı kadınlardan oluşuyor.

59 ÜLKEDE 19’UNCU

Türk-îş Araştırma Müdür Yardımcısı Enis Bağdadioğlu, kayıtdışı istihdamın maliyetinin çarpıcı bir büyüklüğe karşılık geldiğini söyledi. Kayıtdışı istihdamla mücadelenin vergi dağılımının adil olması ve tabana yayılması açısında önemli bir enstrüman olduğunu işaret eden Bağdadioğlu, “Kayıtdışı istihdam toplumun tüm kesimlerinin üzerinde mücadele etmesi gereken bir alan. Kurallı bir eko-nominin yaratılması doğrultusunda uygulanacak politikalar, refahın ve gelirin adil dağılımına da katkıda bulunacaktır” dedi. Uluslararası Yönetim Geliştirme Enstitüsü’nce (IMD) yayımlanan 2012 Dünya Rekabet Gücü Yıllığı verilerine göre de Türkiye dünyada kayıtdışı ekonominin kalkınmayı engelleme etkisine en fazla maruz kalan ülkeler içinde yer alıyor. Verilerde Türkiye 59 ülke içinde 19’uncu sırada bulunuyor.

SGK’nın açığı 20.5 milyar

ÇALIŞMA ve Sosyal Güvenlik Bakanı Faruk Çelik, Sosyal Güvenlik Kurumu’nun (SGK) 2012 sonu açığının 20.5 milyar lira olarak gerçekleşeceği tahmininde bulundu. CHP Niğde Milletvekili Doğan Şafak’ın soru önergesini yanıtlayan Çelik, SGK’nin açığının 2008’de 25.9 milyar, 2009’da 28.7 milyar, 2010’da 26.7 milyar, 2011 yılında ise 16.2 milyar lira olduğunu kaydetti.
(Birgün, 22 Ocak 2013)